Trong những năm gần đây, thiên tai xảy ra thường xuyên trên toàn thế giới, gây thiệt hại lớn về người, tài sản và đặt ra thách thức cho tất cả các nước. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng của nhiều loại hình thiên tai (19 loại thiên tai cơ bản). Theo số liệu thống kê trong 30 năm qua cho thấy, thiên tai có xu thế ngày càng gia tăng và khó lường cả về quy mô cũng như chu kỳ lặp lại, đặc biệt là bão mạnh, mưa lớn, lũ lụt, ngập úng, lũ quét, rét đậm, rét hại, nắng nóng, hạn hán,... Đây là thách thức trong công tác phòng, chống và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra.
Hàng năm, Tây nguyên nói chung và tỉnh Lâm Đồng nói riêng, xuất hiện nhiều loại hình thiên tai với tần suất và cường độ mạnh. Trong các loại hình thiên tai cơ bản, ngoại trừ nước dâng do bão, xâm nhập mặn, rét hại, động đất, sóng thần; các loại hình thiên tai khác như áp thấp nhiệt đới, bão, mưa lớn, lũ lụt, lũ quét, sạt lở đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, nắng nóng, hạn hán, mưa đá, sương muối,… đều đã xảy ra trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Trong đó, loại hình thiên tai như hạn hán, mưa lớn, lũ lụt, sạt lở đất,… thường xuyên xảy ra, gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp, đời sống văn hóa-kinh tế xã hội và môi trường sinh thái.
Ở tỉnh Lâm Đồng đã có một số đề tài nghiên cứu về đặc điểm khí hậu và thủy văn; bản đồ ngập lụt; tai biến địa chất; hạn hán,... nhưng chưa có một đề tài nào nghiên cứu phân cấp cấp độ rủi ro thiên tai cho các địa phương trên địa bàn tỉnh. Trong khi đó, biến đổi khí hậu ngày càng mạnh mẽ dẫn đến thiên tai có nguồn gốc khí tượng, thủy văn càng trở nên khắc nghiệt hơn, cực đoan hơn mà tỉnh Lâm Đồng không phải là một ngoại lệ. Và ngay cả khi đã phân được cấp độ rủi ro thiên tai rồi thì việc phân công cấp chính quyền, lực lượng nào chịu trách nhiệm quản lý, ứng phó với từng cấp độ rủi ro thiên tai cũng còn chưa được xác định một cách khoa học, khách quan và phù hợp với thực tiễn hoạt động của địa phương. Bên cạnh đó thì công tác tham mưu, đề xuất và chỉ đạo của các sở ban ngành cũng như các cấp chính quyền cơ sở và sự chủ động của cộng đồng dân cư trong việc làm giảm thiệt hại do thiên tai gây ra còn có những mặt hạn chế.
Ngày 15 tháng 8 năm 2014 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 44/QĐ-TTg về việc phân cấp cấp độ rủi ro thiên tai. Tuy nhiên, cấp độ rủi ro thiên tai ở đây được xác định chủ yếu chỉ dựa trên các đặc trưng thuộc về bản chất của hiện tượng thiên tai. Hơn nữa việc phân cấp cấp độ rủi ro thiên tai còn chung cho khu vực lớn, nên chưa chi tiết, cụ thể cho tới cấp tỉnh, huyện,… Do đó, để đảm bảo về mặt khoa học và thực tiễn, đề tài tập trung vào nghiên cứu phân cấp cấp độ rủi ro thiên tai cho 7 loại hình thiên tai cơ bản thường xảy trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng bao gồm: Bão, áp thấp nhiệt đới; Mưa lớn; Hạn hán; Lũ lụt, Lũ quét; Sương mù và Sạt lở đất do mưa lớn.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay, các thiên tai có xu hướng diễn biến phức tạp, có sự thay đổi tương đối lớn về cường độ, tần suất, thời đoạn và thời gian, thì việc dự báo xu thế của 4 loại hình thiên tai cơ bản (bão, áp thấp nhiệt đới; mưa lớn; hạn hán và lũ lụt) trên địa bàn tỉnh đến năm 2030 dựa theo kịch bản biến đổi khí hậu của Bộ Tài nguyên và Môi trường là một việc làm hết sức cần thiết, giúp ta chủ động trong công tác phòng tránh, giảm nhẹ thiên tai.
Nhằm tăng cường công tác phòng chống và giảm nhẹ thiên tai cũng như đề xuất các giải pháp phòng chống thiên tai có hiệu quả nhất ở các địa phương trong tỉnh, thì việc thực hiện Đề tài “Đánh giá công tác phòng chống thiên tai có nguồn gốc từ khí tượng, thủy văn xảy ra trước năm 2015 và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả của công tác này đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng” là việc làm hết sức cần thiết.
Mục tiêu của đề tài là:
- Đánh giá được các loại hình thiên tai có nguồn gốc khí tượng, thủy văn và công tác phòng chống trong giai đoạn trước năm 2015;
- Phân cấp được cấp độ rủi ro thiên tai cho 7 loại hình thiên tai cơ bản xảy ra trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng (bão, áp thấp nhiệt đới; mưa lớn; hạn hán; lũ lụt; lũ quét; sương mù và sạt lở đất do mưa lớn);
- Dự báo được xu thế của 4 loại hình thiên tai (bão, áp thấp nhiệt đới; mưa lớn; hạn hán và lũ lụt) có nguồn gốc khí tượng, thủy văn có khả năng xuất hiện trên địa bàn tỉnh đến năm 2030;
- Đề xuất được các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống thiên tai trên địa bàn tỉnh đến năm 2030.
Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở giúp các nhà quản lý xây dựng các giải pháp, chiến lược phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả ngăn ngừa và ứng phó với các hiểm họa của thiên tai, giảm thiểu mức độ thiệt hại về kinh tế-xã hội tại tỉnh Lâm Đồng.