liên kết website
Lượt truy cập
 Lượt truy cập :  13079543
  • Ứng dụng kết quả thực hiện nhiệm vụ

Đề tài độc lập

2016-02-605

Nghiên cứu ứng dụng công nghệ tế bào để tuyển chọn và xây dựng hệ thống giống cam quýt sạch bệnh không hạt chất lượng cao cho các tỉnh phía Bắc

Phòng Thí nghiệm trọng điểm công nghệ tế bào thực vật - Viện Di truyền Nông nghiệp

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Quốc gia

GS.TS. Đỗ Năng Vịnh

PGS.TS. Hà Thị Thúy, TS. Lê Quốc Hùng, ThS. Trần Thị Hạnh, KS. Nguyễn Văn Nhị, CN. Trịnh Hồng Sơn, TS. Nguyễn Văn Liêm, ThS. Nguyễn Duy Khái, KS. Nguyễn Văn Toản, KS. Trần Trọng Bình

Cây rau, cây hoa và cây ăn quả

01/2011

12/2015

17/02/2016

2016-02-605

378

(1) Đề tài đã tạo được 10 dòng cam Sành tam bội mới từ cứu phôi cặp lai 2x × 2x và 2x × 4x. Kết quả khảo nghiệm cho thấy các dòng cam Sành tam bội sinh trưởng khỏe, đã ra hoa nhưng chưa đậu quả ở cây 3 tuổi. Đây là một hướng mới trong công tác chọn tạo dòng/giống cam sành không hạt ở nước ta.

(2) Đề tài đã khảo nghiệm, đánh giá và tuyển chọn được giống một số dòng giống cam mới có giá trị cao như sinh trưởng khỏe, năng suất cao, chất lương tốt, không hạt, có khả năng đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng; bao gồm các giống cam chín muộn (Valencia Delta 61,

Valencia 149 chín muộn); giống cam chín chính vụ (Pineapple 151, có thời vụ thu hoạch tương đương với cam Xã Đoài) và các giống cam chín sớm (Marrs 9, Marrs Najanja 10, Hamlin 82, Hamlin 146). Các giống này đã được nhân lên để khảo nghiệm ở các vùng sinh thái khác nhau.

(3) Bằng tuyển chọn các cá thể ưu tú trên đồng ruộng và ứng dụng kết hợp kỹ thuật xử lý nhiệt và vi ghép in vitro, đã tạo được các dòng cây giống đầu dòng sạch (cây S0), bao gồm các dòng cây đầu dòng từ  các giống cam Xã Đoài, cam lòng Vàng, cam Đường Canh, cam Sành, cam V2, cam CT36, cam N01. Tất cả các dòng giống ưu tú chọn lọc và vi ghép đã được chẩn đoán sạch 2 bệnh chính là Greening và Tristeza. Các dòng câyđầu dòngđang được bảo quản trong nhà lưới và nhân giống cung cấp cây sạch bệnh cho các địa phương.

(4) Đề tài đã xây dựng được 4 điểm cung cấp mắt ghép và nhân giống cây đầu dòng ở Văn Giang, Hưng Yên; Thọ Xuân, Thanh Hóa; Phủ Quỳ, Nghệ An; Văn Chấn-Yên Bái và đã sản xuất cây giống sạch bệnh đạt công suất trên 500 cây/năm/điểm từ cây S0 để phục vụ xây dựng vườn cây mẹ cách lý không gian và các mô hình thực nghiệm ở các vùng sinh thái.

 (5) Đề tài đã xây dựng được 04 vườn cây mẹ sạch bệnh, cách ly không gian ở Hương Sơn, Hà Tĩnh; Thọ Xuân, Thanh Hóa; Văn Chấn,Yên Bái và Lạc Thủy, Hòa Bình gồm các giống cam chín sớm, chín trung bình, chín muộn như giống cam Valencia Delta 61, Valencia 149, Pineapple 151, Hamlin 82, Hamlin 146, Marrs 9, Marrs 10… Cácgiống đều sinh trưởng, phát tốt, độ đồng đều cao, sạch bệnh.

 (6) Đã xây dựng được 3 mô hình thực nghiệm trồng cam quýt, mỗi điểm 3-5 ha trở lên ở Hương Sơn, Hà Tĩnh; Thọ Xuân, Thanh Hóa; Văn Chấn, Yên Bái. Kết quả khảo nghiệm cho thấy các giống cam sinh trưởng, phát triển khỏe, thích nghi rất tốt với các vùng khảo nghiệm. Năng suất trung bình ở cây 4 tuổi (năm 2015) của nhóm giống cam Hamlin chín sớm đạt từ 18,92 đến 21,58 tấn/ha; nhóm cam Marrs chín sớm đạt từ 19,70 đến 22,61 tấn/ha; giống Pineapple chín trung bình đạt từ 18,92 đến 20,35 tấn/ha; nhóm giống Valencia chín muộn đạt từ 15,02 đến 17,66 tấn/ha, cao hơn hẳn so với giống cam Xã Đoài (14,64 đến 15,31 tấn/ha) ở tất cả các vùng khảo nghiệm. Tất cả các giống đều có ưu điểm là rất ít hạt (0-5 hạt), phù hợp cho ăn tươi và chế biến, trong khi đó giống cam Xã đoài đối chứng có từ16,6- 18,7 hạt/quả. Số lượng hạt ít kèm theo khối lượng vỏ hạt thấp, tỷ lệ nước trong quả của các nhóm giống cam mới cao hơn so với giống cam Xã Đoài.

(7) Từ kết quả khảo nghiệm, đã tuyển chọn được một số dòng giống cam mới không hạt, năng suất và chất lượng cao, sinh trưởng, phát triển tốt, độ Brix ≥ 8,7, thích nghi tốt với các vùng sinh thái. Trong đó 2 giống cam chín sớm  Hamlin 146 và  Giống cam Marrs 9 (CT9) đã được Bộ NN&PTNT công nhận là giống tạm thời. Ngoài ra, đã tuyển chọn được 5 giống cam triển vọng, thích nghi tốt với vùng sinh thái Hương Sơn, Hà Tĩnh; Thọ Xuân,Thanh Hóa và Văn Chấn,Yên Bái, gồm 2 giống cam chín muộn (Valencia 149 và Dellta 61); 1 giống chín trung bình (Pineapple 151); 2 giống cam chín sớm (Hamlin 82 và Marrs 10).

 (8) Đã xây dựng được đề án quy hoạch phát triển cam quýt theo hướng công nghiệpdựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, có tính khả thi cao. Đã tư vấn xây dựng các dự án quy hoạch phát triển cam quýt cho 3 vùng cam quýt trọng điểm ở phía Bắc:

- Dự án: “Nghiên cứu xây dựng mô hình sản xuất cam giống và cam thương phẩm sạch bệnh, chất lượng cao tại khu nông nghiệp công nghệ cao Lam Sơn, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa”.

 - Quyết định số 4833/QĐ-UBND ngày 31 tháng 12 năm 2014 của UBND tỉnh Thanh Hóa về việc phê duyệt quy hoạch tổng thế phát triển nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 với tổng diện tích 5000 ha.

- Dự án: Ứng dụng khoa học và công nghệ phát triển giống cam V2 trên địa bàn huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.

- Dự án: “Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ xây dựng vườn giống cam sạch bệnh tại  tỉnh Bắc Giang”.

12444

Hiệu quả kinh tế:

a) Đề tài đã xây dựng được 4 vườn cây mẹ cách ly không gian sạch bệnh Greening, Tristeza, mỗi vùng 01 ha ở Hương Sơn - Hà Tĩnh,  Thọ Xuân - Thanh Hóa, Lạc Thủy - Hòa Bình, Văn Chấn - Yên Bái phục vụ cho mở rộng sản xuất với giống chất lượng và sạch bệnh.

b) Đề tài đã đánh giá được Nhóm giống cam Valencia chín muộn cây 4 tuổi (năm 2015) có số quả trung bình/cây từ 152 đến 178 quả, trọng lượng quả trung bình từ 196,7 đến 204,03 g/quả và năng suất trung bình từ 15,02 đến 17,66 tấn/ha ở 3 vùng khảo nghiệm. Nhóm giống cam Valencia chín muộn không hạt, rất phù hợp cho ăn tươi và chế biến.

c) Nhóm giống cam Navel chín trung bình ở cây 4 tuổi (năm 2015) có số quả trung bình/cây từ 106 đến 117 quả, trọng lượng quả trung bình 203,73 đến 210,33 gr/quả và năng suất trung bình từ 10,89 đến 12,30 tấn/ha ở 3 vùng khảo nghiệm. Nhóm giống cam Navel chín muộn không hạt,rất phù hợp cho ăn tươi và chế biến.

d) Nhóm giống cam Pineapple chín trung bình ở cây 4 tuổi (năm 2015) có số quả trung bình/cây từ 194 đến 205 quả, trọng lượng quả trung bình 191,30 đến 198,63 g/quả và năng suất trung bình 18,92 đến 20,35 tấn/ha ở 3 vùng khảo nghiệm. Nhóm giống cam Pineapple chín trung bình có số hạt từ 0 - 4,7 hạt/quả, có ưu điểm là rất ít hạt (0-5 hạt, tiêu chuẩn quốc tế dưới 5 hạt được coi như không hạt), rất phù hợp cho ăn tươi và chế biến.

e) Nhóm giống cam Hamlin chín sớm cây 4 tuổi (năm 2015) có số quả trung bình/cây từ 195 đến 218 quả, trọng lượng quả trung bình từ 192,33 đến 200,46 g/quả và năng suất trung bình từ 18,92 đến 21,58 tấn/ha ở 3 vùng khảo nghiệm. Nhóm giống cam Hamlin chín sớm có số hạt từ 2,8 - 4,1 hạt/quả, có ưu điểm là rất ít hạt (0-5 hạt, tiêu chuẩn quốc tế dưới 5 hạt được coi như không hạt), rất phù hợp cho ăn tươi và chế biến.

f) Nhóm giống cam Marrs cây 4 tuổi (năm 2015) có số quả trung bình/cây là 195 đến 219 quả, trọng lượng quả trung bình 200,70 đến 207,60 g/quả và năng suất trung bình từ 19,70 đến 22,61 tấn/ha ở 3 vùng khảo nghiệm. Nhóm giống cam Marrs chín sớm có số hạt từ 3,2 - 4,2 hạt/quả, có ưu điểm là rất ít hạt (0-5 hạt, tiêu chuẩn quốc tế dưới 5 hạt được coi như không hạt), rất phù hợp cho ăn tươi và chế biến

g) Đề tài đã hoàn thành báo cáo công nhận cho sản xuất thử giống cam số 9 và giống cam Hamlin số 146 chín sớm ở các tỉnh phía Bắc tại Cục trồng trọt, Bộ NN và PTNT ngày 10 tháng 10 năm 2015.

h) Đề tài đã nghiên cứu và đề xuất được phương án quy hoạch phát triển cam quýt theo hướng công nghiệp cho các tỉnh như sau:

- Quyết định số 3369/QĐ-UBND ngày 06 tháng 08 năm 2015 của UBND tỉnh nghệ An về việc phê duyệt quy hoạch phát triển sản xuất ngành nông nghiệp tỉnh Nghệ An đến năm 2020

và định hướng đến năm 2030 với tổng diện tích cam quýt tập trung 2500 ha.

 - Quyết định số 4833/QĐ-UBND ngày 31 tháng 12 năm 2014 của UBND tỉnh Thanh Hóa về việc phê duyệt quy hoạch tổng thế phát triển nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa đến năm 2025 và định hướng đến năm2030 với tổng diện tích 5000 ha.

Hiệu quả về khoa học công nghệ:

a) Đề tài đã tuyển chọn và nhân được một số nhóm giống cam chín sơm, chín trung bình và chín muộn gồm: nhóm giống cam Valencia chín muộn, nhóm giống cam Pineapple chín trung bình, nhóm giống cam Marrs, Hamlin chín sớm có tiềm năng năng suất để khảo nghiệm, đánh giá so sánh giữa các giống. Lần đầu tiên ở nước ta, đề tài đã tạo được 10 dòng cam Sành tam bội mới từ cặp lai 2x × 2x và 2x × 4x. Kết quả khảo nghiệm cho thấy các dòng cam Sành tam bội sinh trưởng khỏe, đã ra hoa nhưng chưa đậu quả ở cây 3 tuổi. Đây là một hướng mới trong công tác chọn tạo dòng/giống cam sành không hạt ở nước ta. Đề tài đã khảo nghiệm và tuyển chọn được giống cam chín muộn Valencia Delta số 61, Valencia số 149 chín muộn; giống cam Marrs số 9, Marrs Najanja số 10, Hamlin orange số 82, Hamlin số 146 chín sớm và giống cam Pineapple số 151 chín trung bình, các giống cam sinh trưởng khỏe, năng suất cao, chất lương tốt, không hạt, đáp ứng nhu cầu ăn tươi, chế biến và xuất khẩu. Các giống này được nhân lên phục vụ khảo nghiệm ở các vùng sinh thái.

b)Đề tài đã tuyển chọn đượccác dòng cam ưu việt V2, BH, NO1 có đặc điểm sinh trưởng, phát triến khỏe, năng suất, chất lượng cao, quả không hạt, chống chịu rất tốt với một số loại sâu bệnh thông thường và sạch bệnh Geening và Tristeza. Đây là các dòng cam ưu việt chín sớm, chín trung bình và chín muộn rất có ý nghĩa phục vụ phát triển sản xuất cam quy mô công nghiệp ở các tỉnh phía Bắc nước ta. Đề tài đã ứng dụng công nghệ tạo giống cam quýt sạch bệnh thông qua vi ghépin vitro và xử lý nhiệt kết hợp vi ghép in vitro đã tạo được cây giống đầu dòng sạch (cây S0) bảo quản trong nhà lưới dòng cam V2, cam CT36, cam N01, cam Xã Đoài, cam lòng Vàng, cam Đường Canh, cam Sành và cung cấp cây sạch bệnh. Xây dựng cho 4 điểm nhân giống cây đầu dòng ở Hương Sơn-Hà Tĩnh, Thọ XuânThanh Hóa, Lạc Thủy-Hòa Bình, Văn Chấn-Yên Bái và sản xuất cây giống sạch bệnh 500 cây/năm/điểm từ cây S0 phục vụ xây dựng vườn cây mẹ cách lý không gian và các mô hình thực nghiệm ở các vùng sinh thái. Đề tài đã chẩn đoán bệnh (Greening và Tristeza) ở các cây giống đầu dòng và xác nhận cây đầu dòng, cây giống sạch bệnh.

c) Đề tài đã chọn và xây dựng được 04 vườn cây mẹ cách lý không gian ở Hương Sơn-Hà Tĩnh, Thọ Xuan Thanh Hóa, Lạc Thủy-Hòa Bình, Văn Chấn-Yên Bái và đưa các dòng cây đầu dòng S0 từ nhóm giống cam chín sớm, chín trung bình, chín muộn vào đánh giá. Kết quả xây dựng các vườn cây mẹ cách ly không gian từ các giống cam Valencia Delta số 61, Valencia số 149, Pineapple số 151, Hamlin số 82, Hamlin số 146, Marrs số 9, Marrs số 10 cho thấy, các giống sinh trưởng, phát triển tốt, độ đồng đều cao, độ phân cành lớn, tán cây cân đối, bộ lá xanh, dễ chăm sóc, cây có nhiều cành dăm, ít cành vượt, nhiều lá, đặc biệt là bản lá to thích hợp với sinh thái. Đề tài đã đánh giá được các giống ở vườn cây mẹ cách ly ít nhiễm một số loại sâu bệnh thông thường và đặc biệt không bị nhiễm bệnh nguy hiểm

Greening và Tristeza.

d) Đề tài đã khảo sát và xây dựng được 03 mô hình thực nghiệm trồng cam, quýt không hạt sạch bệnh ở Hương Sơn-Hà Tĩnh, Thọ Xuân-Thanh Hóa, Văn Chấn-Yên Bái mang tính đại diện và đưa nhóm giống cam chín sớm, chín trung bình và chín muộn vào mô hình khảo nghiệm. Các giống cam sinh trưởng, phát triển tốt, đồng đều, độ phân cành lớn, tán cây cân đối, bộ lá xanh, dễ chăm sóc, cây có nhiều cành dăm, ít cành vượt, nhiều lá, thích nghi rất tốt với các vùng khảo nghiệm. Ở các vùng khảo nghiệm, nhóm các giống cam Marr giai đoạn giai đoạn nở rộ vào cuối tháng 1 và kết thúc nở hoa vào trung tuần tháng 2. Nhóm giống cam Hamlin, cam Pineaple giai đoạn nở rộ vào đầu tháng 2 và kết thúc nở hoa vào 15-22 tháng 2. Nhóm giống cam Valencia giai đoạn nở rộ muộn hơn vào trung tuần tháng 2 và kết thúc nở hoa vào cuối tháng 2. Năng suất trung bình ở cây 4 tuổi (năm 2015) của nhóm giống cam Hamlin chín sớm đạt từ 18,92 đến 21,58 tấn/ha, nhóm cam Marrs chín sớm đạt từ 19,70 đến 22,61 tấn/ha, nhóm giống Pineapple chín trung bình đạt từ 18,92 đến 20,35 tấn/ha; nhóm giống Valencia chín muộn đạt từ 15,02 đến 17,66 tấn/ha, cao hơn hẳn so với giốngcam Xã Đoài (14,64 đến 15,31 tấn/ha) ở tất cả các vùng khảo nghiệm. Đề tài đã đánh giá được nhóm giống cam Valencia, Navel, Pineapple, Hamlin, Marrs có ưu điểm là rất ít hạt (0-5 hạt, tiêu chuẩn quốc tế dưới 5 hạt được coi như không hạt), rất phù hợp cho ăn tươi và chế biến, trong khi đó giống cam Xã đoài đối chứng có từ 16,6- 18,7 hạt/quả.Số lượng hạt ít kèm theo khối lượng vỏ hạt thấp, giúp tỷ lệ nước trong quả của các nhóm giống cam cao hơn so với giống cam XãĐoài. Đề tài đã hoàn thành báo cáo công nhận cho sản xuất thử giống cam số 9 và giống cam Hamlin chín sớm ở các tỉnh phía Bắc tại Cục trồng trọt, Bộ NN và PTNT ngày 10 tháng 10 năm 2015. e) Đề tài đã nghiên cứu và đề xuất được phương án quy hoạch phát triển cam quýt theo hướng công nghiệp cho các tỉnh như sau:

 i) Quyết định số 3369/QĐ-UBND ngày 06 tháng 08 năm 2015 của UBND tỉnh nghệ An về việc phê duyệt quy hoạch phát triển sản xuất ngành nông nghiệp tỉnh Nghệ An đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 với tổng diện tích cam quýt tập trung 2500 ha.

ii) Quyết định số 4833/QĐ-UBND ngày 31 tháng 12 năm 2014 của UBND tỉnh Thanh Hóa về việc phê duyệt quy hoạch tổng thế phát triển nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 với tổng diện tích 5000 ha.

Công nghệ; Tế bào; Tuyển chọn; Giống; Cam; Quýt; Giống sạch bệnh; Giống không hạt; Miền Bắc

Ứng dụng

Đề tài KH&CN

Khoa học nông nghiệp,

Số lượng công bố trong nước: 5

Số lượng công bố quốc tế: 1

không

2 thạc sỹ, 1 Tiến sĩ