Thực hiện các chủ trương, định hướng đổi mới của Đảng, Nhà nước về công tác tư pháp, các cơ quan, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp ngày càng có vai trò, vị trí quan trọng, trực tiếp phục vụ nhu cầu pháp lý của các tổ chức, cá nhân; góp phần bảo đảm ổn định trật tự xã hội, trật tự kinh tế, thúc đẩy sự phát triển, chất lượng và tính chuyên nghiệp của hoạt động hành nghề trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, đáp ưng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. Trong thời gian qua việc đổi mới quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp đã đạt được nhiều thành quả quan trọng: từ việc hoàn thiện hệ thống thể chế đến nâng cao hiệu quả hoạt động đáp ứng yêu cầu của chiến lược cải cách hành chính, cải cách tư pháp; thúc đẩy sự ra đời của một số nghề luật mới, cũng như huy động sự tham gia của xã hội tham gia vào cung ứng dịch vụ công trong lĩnh vực hành chính - tư pháp. Mặc dù mô hình quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng, giám định tư pháp trong giai đoạn hiện nay qua đánh giá của Đề tài về cơ bản là phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn quản lý của Việt Nam. Tuy nhiên, cũng qua việc nghiên cứu phân tích, đánh giá của Đề tài, trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp đổi mới quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng, giám định tư pháp. Đề tài này được thực hiện dựa trên cơ sở tổng hợp, phân tích, đánh giá công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng, giám định tư pháp trong giai đoạn hiện nay theo quy định của pháp luật hiện hành; các tư liệu được sử dụng dựa trên báo cáo của Chỉnh phủ của Bộ Tư pháp; các kết quả nghiên cứu đã công bố và nghiên cứu của các chuyên gia, các nhà khoa học là thành viên nghiên cứu chính của Đề tài. Các phương hướng, giải pháp đổi mới quản lý nhà nước của Đề tài đưa ra chưa hẳn đã là những giải pháp hữu hiệu nhất để giải quyết những khó khăn, vướng mắc đang tồn tại, nhưng Chúng tôi hy vọng rằng với việc nghiên cứu và đưa ra những giải pháp cụ thể, Đề tài này sẽ góp phần thiết thực, tạo ra những cơ sở nhất định cho việc nâng cao năng lực, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng, giám định tư pháp trong thời gian tới. Sau khi luận giải về cơ sở lý luận và đánh giá thực tiễn công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp trong thời gian qua; cũng như chỉ rõ các tồn tại, hạn chế trong mô hình quản lý, Đề tài đã đưa ra phương hướng, giải pháp chung đổi mới quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng, giám định tư pháp phù hợp với các định hướng về cải cách tư pháp, cải cách hành chính và định hướng xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cụ thể: (1) Tiếp tục đổi mới cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của luật sư, công chứng, giám định tư pháp phù hợp với đặc thù của từng chức danh nghề nghiệp và phương thức quản lý nhà nước. Theo đó, đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với luật sư, công chứng, giám định tư pháp cần tập trung vào các vấn đề sau đây: - Tiếp tục quan tâm, chỉ đạo hoàn thiện kịp thời đầy đủ các quan điểm, chủ trương, đường lối chiến lược về quản lý luật sư và hành nghề luật sư, về quản lý công chứng viên và hành nghề công chứng phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng giai đoạn, từng thời kỳ; - Thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo việc thể chế hóa, xây dựng và hoàn thiện khung khổ thể chế pháp luật về công tác luật sư, công chứng, giám định tư pháp đáp ứng yêu cầu vừa tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho hoạt động hành nghề của các chức danh này, vừa có công cụ để quản lý có hiệu lực, hiệu quả đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp; - Củng cố và tăng cường các tổ chức, hoạt động động luật sư, tư vấn pháp luật, công chứng, giám định tư pháp theo hướng nâng cao vai trò, năng lực (cả về số lượng và chất lượng hoạt động) của các tổ chức này trong việc hỗ trợ đắc lực hoạt động tư pháp và hỗ trợ cho mọi cá nhân, tổ chức tiếp cận hệ thống pháp luật và tư pháp; (2) Đổi mới quản lý nhà nước đối với các tổ chức bổ trợ tư pháp nói chugn và các tổ chức luật sư, công chứng, giám định tư pháp nói riêng phù hợp với chủ trương xã hội hoá; kết hợp quản lý nhà nước với vai trò tự quản của các tổ chức xã hội – nghề nghiệp luật. Theo đó, cần tiếp tục: Thứ nhất, cần tiếp tục coi hệ thống bổ trợ tư pháp là một thiết chế xã hội - nghề nghiệp đặc biệt mà thông qua đó nhân dân có khả năng tự bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Từ đó xác định đúng định hướng, mô hình phát triển của các nghề và người làm nghề luật sư, công chứng, giám định tư pháp trong nền kinh tế thị trường, trong một nhà nước pháp quyền và xã hội công dân. Theo đó, một mặt cần tăng cương hoạt động quản lý đích thực (mang tính thực hiện quyền lực như cấp phép, giấy xác nhận, chứng thực, thu các khoản đóng góp vào ngân sách, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm hành chính) và chuyển giao theo lộ trình một số hoạt động quản lý cho các tổ chức xã hội nghề nghiệp đảm nhận; Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi xã hội hóa một số hoạt động bổ trợ tư pháp song song với nâng cao chất lượng dịch vụ với bước đi, lộ trình phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Hoàn thiện cơ chế pháp lý nhằm phát huy tối đa, hiệu quả vai trò, trách nhiệm của các hội nghề nghiệp (Đoàn Luật sư, Hội Luật gia, Hội công chứng...). Chỉ đạo triển khai có hiệu quả và điều chỉnh, bổ sung kịp thời các Chiến lược, quy hoạch, đề án lớn trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp (như Chiến lược phát triển luật sư đến năm 2020, Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý đến năm 2020, tầm nhìn 2030, Đề án quy hoạch tổng thể phát triển nghề công chứng đến năm 2020, Đề án về đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác giám định tư pháp...). Thứ hai, do tính chất đặc biệt của hoạt động bổ trợ tư pháp, là những hoạt động liên quan trực tiếp đến việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân, liên quan trực tiếp tới hoạt động của bộ máy hành chính và các cơ quan tư pháp, được điều chỉnh ở những mức độ khác nhau bằng luật tố tụng, nên tổ chức và hoạt động bổ trợ tư pháp, về nguyên tắc, phải được điều chỉnh bằng luật để đảm bảo tính xác định chặt chẽ và hiệu lực pháp lý tương đương với các luật nội dung, luật tổ chức và luật tố tụng liên quan. Tiếp tục đẩy mạnh việc ký kết, gia nhập và thực hiện các điều ước tế, thỏa thuận quốc tế trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, thực hiện tốt vai trò của Bộ Tư pháp là cơ quan đầu mối quốc gia trong quan hệ với các thành viên và Cơ quan thường trực của Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế. Thứ ba, nâng cao tính chuyên môn hoá, chuyên nghiệp hoá, độc lập chịu trách nhiệm của đội ngũ chức danh bổ trợ tư pháp (luật sư, công chứng viên, giám định viên). Đây là yêu cầu có tính quyết định đối với chất lượng hoạt động của các tổ chức bổ trợ tư pháp. Một khi đã nhận thức rõ luật sư, công chứng, giám định đều là các nghề thì người hành nghề phải chuyên nghiệp và phải có chế độ tự chịu trách nhiệm về chất lượng dịch vụ mà họ cung cấp cho khách hàng (trong đó có các cơ quan nhà nước, mà trước tiên là có các cơ quan tố tụng). Việc đào tạo nguồn và đào tạo nghề cho các chức danh bổ trợ tư pháp cũng sẽ phải chuẩn hoá lại theo hướng này. Thứ tư, đổi mới nội dung và phương thức quản lý nhà nước đối với tổ chức và hoạt động bổ trợ tư pháp theo hướng kết hợp chặt chẽ quản lý nhà nước với tự quản của các hiệp hội nghề nghiệp. Từng bước hình thành và nâng cao năng lực các tổ chức hiệp hội nghề nghiệp của luật sư, công chứng viên, giám định viên ở các địa phương, khi đủ điều kiện tiến tới thành lập tổ chức hiệp hội toàn quốc để chia sẻ trách nhiệm quản lý với Nhà nước theo các phương thức phù hợp với bản chất và đặc thù của từng loại nghề. Thứ năm, tập trung nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực, tăng cường bồi dưỡng nâng cao trình độ cho cán bộ tư pháp, nhất là các chức danh tư pháp, phúc đáp yêu cầu về cán bộ trong bối cảnh cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế; có chính sách thu hút nguồn nhân lực cho các cơ quan tư pháp... Thứ sáu, tăng cường công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là trú trọng công tác kiểm tra, thanh tra chuyên ngành việc thực hiện pháp luật đối với hoạt động luật sư, công chứng, giám định tư pháp từ trung ương đến địa phương. Theo đó, phát huy vai trò của cơ quan thanh tra các địa phương về tổ chức, hoạt động của các tổ chức, chức danh hành nghề; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Đồng thời, nâng cao hơn nữa sự phối kết hợp và thống nhất cao trong việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ chung được giao theo Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị. Kết quả nghiên cứu của đề tài đã và sẽ góp phần tạo cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc sửa đổi, bổ sung các luật về luật sư, công chứng và giám định tư pháp.

Kết quả nghiên cứu của Đề tài và các công trình đã và sẽ công bố của Đề tài là công trình nghiên cứu có hệ thống về lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp ở nước ta. Cụ thể: - Đề tài đã tổng hợp, phân tích đưa ra các nhận định, đánh giá và làm mới một số thuật ngữ, khái niệm có liên quan đến quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp. Đề tài cũng đã nghiên cứu, phân tích, so sánh với quy định của một số quốc gia trên thế giới về quản lý các hoạt động này; từ đó so sánh, đối chiếu và đề xuất kiến vận dụng trong điều kiện mới ở Việt Nam. - Đề tài cũng đã tổng kết và mô hình hóa hoạt động quản lý nhà nước và hoạt động tư quản của các tổ chức xã hội nghề nghiệp đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp. Đồng thời, Đề tài cũng đã chỉ ra được những hạn chế, bất cập trong hoạt động quản lý (quản lý nhà nước và hoạt động tự quản) đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp. Đặc biệt, Đề tài đã phân biệt được sự khác nhau cơ bản giữa hoạt động quản lý nhà nước và hoạt động tự quản của các tổ chức xã hôi nghề nghiệp; - Đề tài đã có những đề xuất cụ thể nhằm sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện văn bản pháp luật về hoạt động quản lý nhà nước và hoạt động tư quản của các tổ chức xã hội nghề nghiệp đối với hoạt động luật sư, công chứng và giám định tư pháp trong giai đoạn tới.