Với vị trí địa lý đặc thù và những điều kiện tự nhiên, hàng năm các lưu vực sông miền Trung phải đối mặt với rất nhiều loại hình thiên tai, trong đó thiên tai lũ là loại hình gây tổn thất nặng nề nhất về kinh tế và cơ sở vật chất. Đặc biệt trong những năm gần đây, Miền Trung nước ta đã phải liên tục gánh chịu những ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bão, lũ và lụt.

Bên cạnh đó, những đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội hình thành lên đặc trưng lũ của các lưu vực sông miền Trung cho thấy rủi ro thiên tai nói chung và rủi ro lũ nói riêng là yếu tố phức tạp, tích hợp của nhiều thành phần tự nhiên, kinh tế, xã hội, và môi trường. Do đó yêu cầu thực tế cần phải nâng cao khả năng quản lý rủi ro thiên tai lũ nhằm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do lũ gây ra, và tăng tính hồi phục sau thiên tai. Để thực hiện điều này, cần thiết phải xây dựng, củng cố và dần tiếp cận với các công cụ hỗ trợ công tác quản lý rủi ro lũ. Tuy nhiên, có thể nói rằng ở Việt Nam, hiện chưa có nghiên cứu nào xây dựng hệ thống hỗ trợ ra quyết định hoàn chỉnh trong quản lý rủi ro thiên tai lũ cho một lưu vực sông cụ thể mà chỉ có một số nghiên cứu liên quan đến sử dụng cáccông cụ riêng rẽ trong DSS, chủ yếu phục vụ quy hoạch phát triển kinh tế xã hội và xây dựng các công trình phòng chống lũ là chính.

Chính vì vây, đề tài “Nghiên cứu xây dựng bộ công cụ hỗ trợ ra quyết định quản lý rủi ro thiên tai lũ cho lưu vực sông Miền Trung” sẽ là nghiên cứu tiên phong trong giải quyết các vấn đề trên. Với việc sử dụng tổng hợp các bộ mô hình thủy văn, thủy lực hiện đại đã được ứng dụng và kiểm định tại nhiều nghiên cứu trong nước và trên thế giới, cùng chức năng hiển thị, quản lý, truy xuất dữ liệu trên nền Web cho phép bộ công cụ nghiên cứu trong đề tài giải quyết nhiều bài toán về quy hoạch phát triển trong mối quan hệ tương tác với rủi ro thiên tai lũ. Tuy nhiên, việc xây dựng thử nghiệm một DSS trong quản lý lũ không thể thành công với tất cả các lưu vực sông ở Việt Nam nói chung và miền Trung nói riêng. Do đó, đề tài đã lựa chọn lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn là lưu vực sông có điều kiện tự nhiên đặc trưng đại diện cho các sông miền Trung làm khu vực áp dụng thí điểm bộ công cụ DSS.

+ Lập báo cáo tổng hợp về tình trạng ngập lụt, ảnh hưởng của các công trình thủy lợi- thủy điện vừa và lớn trên lưu vực tới chế độ dòng chảy lũ lưu vực sông Vu Gia-ThuBồn.

+ Xây dựng bộ mô hình tính toán thủy văn, thủy lực lũ hệ thống sông Vu Gia-Thu Bồn và mô phỏng sự cố vỡ đập của hệ thống hồ bậc thang trên lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn.

+ Xây dựng các bộ bản đồ diễn biến ngập lũ và rủi ro theo các kịch bản lũ, vỡ đập với tỷlệ phù hợp.

+ Đề xuất áp dụng cho các hệ thống sông miền Trung

+ Tập huấn chuyển giao công nghệ của đề tài cho các cơ quan liên quan

  Đề tài đã liên kết các khối module thành phần thành một hệ thống hỗ trợ ra quyết định hoàn chỉnh trong quản lý rủi ro thiên tai lũ cho lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn.

Việc áp dụng các công cụ mô hình tính toán tiên tiến cho kết quả có độ tin cậy cao giúp nâng cao trình độ nghiên cứu, khả năng tư duy và ứng dụng công nghệ vào công tác quản lý rủi ro thiên tai phù hợp với điều kiện ở nước ta.

Bộ công cụ đã được chuyển giao cho 03 đơn vị quản lý địa phương sử dụng trong công tác phòng chống lụt bão trên lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn bao gồm: Chi cục Phòng, chống thiên tai khu vực Miền Trung và Tây Nguyên; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Đà Nẵng; Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống lụt bão tỉnh Quảng Nam và đã nhân được những phản hồi tích cực từ địa phương. Cụ thể, Bộ công cụ cung cấp được nhiều thông tin thiết thực, hữu ích cho công tác phòng, chống thiên tai tại địa phương; Các bộ mô hình được xây dựng phù hợp với thực tiễn, kết quả phản ánh đúng bản chất của lũ trên lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn là một trong những công cụ hữu ích giúp địa phương chủ động tính toán và xác định mức độ ngập lụt cũng như rủi ro do lũ gây ra cho từng khu vực từ đó có những giải pháp ứng phó kịp thời.

Bộ công cụ hỗ trợ ra quyết định là một trong những cơ sở quan trọng giúp các nhà quản lý trong việc quy hoạch, quản lý lũ cũng như mối liên hệ giữa lũ và các vấn đề phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.

Bộ công cụ là một phần mềm hoàn toàn mở với giao diện đơn giản, dễ sử dụng cùng khả năng cập nhật, chỉnh sửa, bổ sung dễ dàng các dữ liệu và kết quả mô phỏng. Do đó, bộ công cụ này hoàn toàn có thể sử dụng cho các lưu vực sông miền Trung trong công tác quản lý rủi ro thiên tai lũ.

Bên cạnh đó, bộ công cụ cũng có thể phát triển và ứng dụng xa hơn nữa trong lĩnh vực quản lý rủi ro thiên tai lũ và các lĩnh vực liên quan